W 2003 roku zakończyły się kilkumiesięczne starania władz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy o nadanie imienia. Decyzją Rady Ministrów  RP Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Legnicy otrzymała imię Witelona – pierwszego polskiego matematyka i fizyka, który przez wiele lat związany był z Legnicą. To pierwszy w dziejach Śląska uczony, który wywarł ogromny wpływ na rozwój nauk eksperymentalnych i stosowanych.

Witelon – „filius Thuringorum et Polonorum” (syn Turyngów i Polaków – jak przedstawił się w „Perspectivie”) żył na przełomie XIII i XIV wieku. Jego matką była nieznana z imienia Polka, pochodząca z rycerskiego rodu z Borowa, natomiast ojcem – Henricus de Ziz – zamożny mieszczanin z Turyngii. Nie znamy nazwy miejscowości na Śląsku, w której się urodził. Mógł to być Borów koło Jawora, sam Jawor lub Legnica. Nie są również znane dokładne daty jego urodzenia i śmierci. Powszechnie uważa się, że urodził się około roku 1230 a zmarł ok. 1314. Zdaniem Jerzego Burchardta – wybitnego znawcy biografii Witelona – urodził się on ok. 1237 roku.

Jego biografia ma kilka etapów ściśle związanych z miejscami i środowiskami jego działalności. W pierwszej kolejności wymienić należy Legnicę. Tu przebywał, stąd wyjeżdżał do Wrocławia i za granicę, do Legnicy też powracał. W Legnicy uczęszczał do szkoły parafialnej przy kościele św. św. Piotra i Pawła, gdzie później był profesorem.

We wczesnym dzieciństwie Witelon zetknął się z przedstawicielami dynastii piastowskiej. Łączyły go wspólne lata szkolne z najmłodszym synem Henryka Pobożnego i Anny – Władysławem. Wspólnie uczęszczali do szkoły katedralnej św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu, w II połowie lat 50-tych XIII wieku razem studiowali sztuki wyzwolone w Paryżu. Witelon interesował się w szczególności filozofią, starożytną greką (Platon i Arystoteles) i filozofią arabską. Studiował także geometrię Euklidesa. W Paryżu uzyskał Witelon tytuł magistra sztuk wyzwolonych.

Perspectiva – w 1262 roku Witelon udał się  na  studia do Padwy. Tam zapisał się na wydział prawa kanonicznego. Przebywając w Padwie do 1268 roku, studiował również filozofię i nauki ścisłe. W 1268 r. Witelon został wysłany jako przedstawiciel Władysława do Viterbo. Tam właśnie napisał swoje dzieło Perspectiva, traktujące o optyce. Optyka stanowiła dla niego główną część filozofii przyrody stąd w swoim dziele zajął się również wyjaśnianiem podstawowych problemów filozoficznych.

Przed Witelonem optyka jako wyodrębniona nauka nie istniała. Dopiero on zebrał rozproszone o niej wiadomości na podstawie rękopisów i je usystematyzował, objaśnił oraz skomentował. Objaśnił i opisał budowę oka ludzkiego i zagadnienia związane z widzeniem przez człowieka. Wyjaśnił zjawisko złudzenia optycznego, opisał również właściwości zwierciadeł oraz przechodzenie promieni świetlnych przez ciała przezroczyste.

W 1275 roku Witelon z rąk księcia Henryka IV otrzymał jako kanonik wrocławski prebendę zwaną Wilkowicami. Na Śląsku, najpierw we Wrocławiu a  później w Legnicy, pozostał do końca życia.

Witelon był pierwszym i najwybitniejszym uczonym śląskim epoki średniowiecza. Jego osiągnięcia stworzyły podwaliny dorobku naukowego i myśli filozoficznych kolejnych okresów. Szczególny związek z Legnicą wskazuje na chwalebną rolę i  pozycję tego miasta jako ośrodka życia naukowego i kulturalnego.

Opracowane na podstawie: Witelon – życie i działalność naukowa, Seria wydawnicza PWSZ im. Witelona w Legnicy, Legnica 2007.